Menisküs, uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiği (tibia) arasında yer alan C şeklinde bir yapıdır. Vücudumuzda her iki dizde ikişer adet menisküs yer alır. Menisküsler kaval kemiğine bağ dokusu ile tutunurlar. Kemiğin yaklaşık 1/3 -1/2 sini kaplar. İç ve dış menisküs olmak üzere ikiye ayrılırlar. Yerleşim yerine göre kanlanması ve yaralanma mekanizmasında farklılıklar meydana gelir.
Diz yaralanmaları içerisinde en sık görülen vakalardan biridir. Gençlerde ve ileri yaş gruplarında farklı şekillerde meydana gelir. Menisküs yaralanmalarına erkek bireylerde daha sık rastlanmaktadır. Nedeni ise yapılan sporun daha agresif ve yüklenmenin fazla olmasıdır. Erkekler kadar kadınlar da yaralanmaya yatkındır.
Travmatik(Akut) menisküs yırtıkları: Travmalar, darbeler, ani yön değiştirmeler, spor branşları vb. Genç erişkin bireylerde daha çok görülür.
Dejeneratif menisküs yırtıkları: 50 yaş ve üzeri yaş gruplarında daha sık görülür. Nedeni ise yıllar ilerledikçe menisküsün esnekliğini ve sağlamlığını kaybetmesidir. Bu sebeple dejenere olur ve örneğin basit bir çömelme hareketi ile yırtık oluşur. Sadece ileri yaşla görülmez. Genç sporcularda da birçok nedene bağlı dejeneratif menisküs yırtıkları görülebilir.
Temaslı spor branşları, temassız spor branşları, futbol, basketbol, güreş ve tenis sporu yapanlarda ayak sabitken gövdenin dönmesini içeren branşlarda çok sık karşılaşılır. Sadece spor branşlarında karşımıza çıkmaz. Özellikle çok sık diz üstü duran meslek gruplarında da menisküs yaralanmaları meydana gelir.
Uyluk kemiği (femur) ile Kaval kemiği (tibia) ile arasındaki uyumsuzluklar, ani hareketlerden ve eklem yüzeyinin ileri geri kayma hareketlerinden kaynaklanır.
Menisküs yırtıkları, Travmatik ve Dejeneratif menisküs yırtıkları olarak ikiye ayrılmaktadır.
En sık en sık karşılaşılan yaralanma mekanizması ayak yere sabitken gövdenin diz üzerinde dönmesi ile oluşur.
Yırtık meydana gelirken, ani bir ağrı ve batma hisseder. Ağrı dizin iç ya da dış kısmında belirginleşir.
Hareketle şiddetlenen ağrı, özellikle çömelme hareketi sırasında artan ağrı olur.
Yırtıkların tiplerine ve menisküsün eklem yüzeyinde yer değiştirmesine bağlı olarak takılma ya da kilitlenme tarzında mekanik belirtiler görülür.
Eklemde meydana gelen şişlik ve eklem hareket açıklığında kısıtlılıklar görülür.
Belirtiler ilk zamanlarda çok fazla hissedilmez. Özellikle sporcuların müsabakayı sürdürdükleri görülür. Fakat başka yaralanmaların meydana gelmesinde büyük risk ortaya çıkar.
Tıbbi teşhis, öykü ve fiziksel muayeneyle yapılır. Doktorunuza, yaralanmanın nasıl meydana geldiğini detaylı bir şekilde anlatmanız gerekiyor. Diz ekleminin fiziksel muayenesi sırasında, yaralanma sırasında zarar gören diğer dokuların kontrolü yapılır. Detaylı bir öykü ve fiziksel muayene yapıldıktan sonra tanının büyük bir kısmı tamamlanmış olur. Tanıyı desteklemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yöntemi kullanılır, ancak her zaman doğru sonuçlar vermez. Bu nedenle hastanın öyküsü ve fiziksel muayenesinde verdiği bulgular teşhisin konulmasında daha büyük öneme sahiptir. Teşhis hala netleşmediyse, artroskopik yöntem diğer bir seçenektir.
Tedavi yırtığın yerine ve derecesine göre değişiklik gösterir. Planlama yapılırken bireyin yaşı, mesleği, yaptığı spor aktiviteleri, günlük aktiviteleri gibi faktörlere bağlı olarak uygun tedavi yöntemi seçilmelidir.
Tedavi seçenekleri temel olarak ikiye ayrılır.
1. Konservatif tedavi:
Bütün menisküs yırtıklarında ameliyat gerekmez. Konservatif tedavi de önemli bir seçenektir. Genç erişkin bireylerde özellikle sporcularda akut yırtıklarda konservatif tedavi nadir de olsa başarılıdır. Konservatif tedavi cerrahi öncesi ve cerrahi sonrasında da tercih edilmelidir.
Cerrahi öncesi rehabilitasyonlarda bireyi ameliyat sonrasındaki döneme hazırlamak önemli bir rol oynar.
Diz ekleminde meydana ödemin giderilmesinde, çevre dokuların kuvvetlendirilip ekleme binen yükün azaltılmasında, diz ekleminin hareketlerinin yeniden kazandırılmasında ve semptomların azaltılmasında rehabilitasyon önemli bir yere sahiptir.
Rehabilitasyon programının içeriği: Akut döneme yönelik yöntemler (manuel terapi,buz, elevasyon, kompresyon) , Kuvvet egzersizleri, eklem mobilizasyon teknikleri, denge, esneklik vb. tedavi seçeneklerini içermelidir.
2. Cerrahi yöntemler:
Menisküs yaralanmalarında tercih edilen ilk seçenekler arasında onarım yer alır. Menisküs yapısı nedeniyle kanlanması iyi olmayan yapıdır ve bu nedenle iyileşme yeteneği yüksek değildir. Tedavide kullanılan üç cerrahi yöntem vardır. a.1 – Menisektomi yöntemi menisküsün alınması şeklinde gerçekleşir. a.2 – Menisküsün korunması yani tamir edilmesi en çok tercih edilen cerrahi yöntemlerdendir. a.3 – Menisküs transplantasyonu veya Skafold adı verilen bir yapının menisküs yerine konulması da cerrahi tedavi seçenekleri arasındadır.